ظهور سبک استریم لاینینگ streamlining در امریکا
رقابت شدید تجاری ناشی از بحران در
آمریکا، علاوه بر اینکه به طراحی محصولات جنبه حرفه ای بیشتری بخشید ، باعث به وجود آمدن سبک استریم لاینینگ شد که منحصراً به پویایی و نوگرایی تعبیر شده است.
استریم لاینینگ ، به همت
نورمن بل گدس ، آن چنان رایج شد که گاه آن را با
طراحی صنعتی امریکایی در دهه های 1930 و 1940 مترادف دانسته اند. هرچند بعضی از طراحان با این اصطلاح سبک شناختی شدیداً مخالف بودند، در واقع سبک استریم لاینینگ به طور وسیع در تولید محصولات صنعتی به کار گرفته می شد. گاهی آن را بر اساس محاسبات علمی به کار می بردند اما اغلب به دلیل خصوصیات نمادینش و بدون توجیه کارکردی، از آن استفاده می کردند. نمونه تمام عیار برای مورد اخیر ماشین دوخت
هاچکیس Hotchkiss است که
ارلو هلر Orlo Heller آن را در سال 1936 طراحی کرد و ادعا می شد زیباترین ماشین دوخت جهان است. این ماشین مثال نابی از سبک گرایی صرف و عدم توجه به کارکرد مکانیکی بود. خمیدگی برجسته و اقفی بدنه از اهرم دوخت که در جلو وسیله، روی محوری عمودی عمل می کرد، تا عقب ادامه داشت : شکلی که بیانگر سرعت بود ، برای شیئی ایستا مورد استفاده قرار گرفته بود. با این حال نماد سرعت و نوگرایی، نمادی جذاب بود و لزوماً کارآیی شی ء را تضعیف نمی کرد ، حتی اگر بیانگر کارکرد آن نبود. این نوع استفاده از سبک استریم لاینینگ آن چنان رایج شد که حکایت می کنند تابوت سازی از طراحش خواسته بود تا تابوت های جدید را به این سبک طراحی کند.
با این همه چنین افراط هایی نباید باعث شود که دستاورد واقعی استریم لاینینگ یعنی ترکیب موثر تکنولوژی و
زیبایی شناسی را که در کار برخی از طراحان مهندسی دیده می شود، نادیده بگیریم. منشاء اولیه آن را می توان در مطالعات قرن نوزدهم درباره موجودات زنده و بررسی کارآیی شکل بدن
ماهی ها و
پرندگان ، ردیابی کرد. این ایده ها در طرح
زیر دریایی ها و
بالون های موتوردار به کار گرفته شد و در هر دو مورد باعث ایجاد شکل هایی دراز و باریک شد که برای نفود بهتر در جریان آب و هوا در جلو نوک تیز ، و برای کاهش تلاطم و نیروی مقاومت جریان
آب یا
هوا در عقب بتدریج باریک می شدند.
حدود سال 1900 شکل قطره اشک به عنوان شکلی که کمترین مقاومت را در برابر
آب و هوا داشت ، پذیرفته شده بود. در سال 1914 شرکت ایتالیایی اتومبیل سازی
کاستانیا Castagnaو در سال 1921،
ادموند رومپلر آلمانی که طراح هواپیما بود این شکل را به طور شهودی انتخاب کردند. در سال 1921 زمانی که
پل جارای مهندس
مجارستانی متخصص ساخت
زپلین Zeppelin در کارخانه فریدرش شافن Friedrichshafen شروع به آزمایش اتومبیل های استریم لاینی در تونل باد جدید
کارخانه نمود، این سبک به نقطه عطف خود رسید. شکل هایی که او ابداع کرد از لحاظ علمی نقش استریم لاینینگ را در افزایش سرعت و استحکام توجیه کرد و در طراحی اتومبیل در
اروپا طی سالهای بین دو جنگ تاثیر عمیقی برجای گذاشت.
ظهور سبک استریم لاینینگ در اروپا
از بعضی جهات تفاوت های چشمگیری بین اروپا و امریکا وجود داشت. اروپایی ها درباره استریم لاینینگ به شیوه امریکایی ها وابسته نبودند و روش تحقیق و بیان خاص خود را داشتند. هانس لدوینکای اتریشی، که در کشور
چک، برای شرکت
تاترا کار می کرد، به آزمایش های پل جارای در مورد استریم لاینینگ ادامه داد. طرح وی برای اتومبیل مدل وی 8سالن 1934با خطوط پیوسته اش که به تیغه پشت منتهی می شد، یکی از برجسته ترین طرح های وسایل نقلیه آن دهه شناخته شد.
احداث آزادراههای جدید در
آلمان نیز اشتیاق فراوانی برای استریم لاینینگ ایجاد کرد و شرکت هایی مانند
مرسدس و
ب.ام.و چند وسیله نقلیه ظریف را تولید کردند که توازنی بین استریم لاینینگ و شیوه محدودتر اروپایی ها در مورد طراحی بدنه اتومبیل به وجود آورد . ب.ام.و. دو در مدل 18/327 سال 1937 نمونه ای از این اتومبیلهاست. این اتومبیل ها برخلاف نمونه های امریکایی، اتومبیل های گرانقیمتی بودند که به طور محدود تولید می شدند و هنوز هم مقدار زیادی کار یدی روی آنها انجام می شد.
عمده ترین تفاوت بین صنعت اتومبیل سازی اروپا و امریکا در زمینه طراحی اتومبیل های کوچک اروپایی دیده می شد. در سالهای بین دو جنگ، مدل آوستین هفت Austin Seven که اتومبیلی محکم و حجیم بود و شکل اولیه آن جعبه مانند بود به عنوان الگوی اولیه مورد استفاده قرار گرفت و اتومبیل هایی مثل
فیات حبابی شکل مدل
توپولینو در سال 1935 طبق این الگو ساخته شدند. با این حال در سیتروئن 2 سی وی Citroen 2CV سبک استریم لاینینگ کاملاً کنار گذاشته شده بود. این مدل که قبل از جنگ به دست
پیر بولانژه Pierre Boulanger طراحی شده بود اولین بار در سال 1949 به مرحله تولید رسید. بعضی از منتقدان با توجه به بدنه آن ، که صرفاً کارکردی بود آن را محصولی متعلق به مکتب انباری طراحی اتومبیل می دانستند. سادگی خالی از ظرافتش باعث محبوبیت فراوانش شده بود و هیچ وقت عرضه به حد تقاضا نمی رسید.
یکی دیگر از موفقترین اتومبیل های کوچک پس از جنگ، باز هم پیش از جنگ طراحی شده بود. طراح آن
فردیناند پورشه Porsche ، یکی زا مفسران برجسته نظریه استریم لاینینگ بود. تلاشی برای تولید اتومبیل خلق با شیوه های تولید انبوه امریکایی ، اساس طرح های
هیتلر برای ساخت وسایل نقلیه کوچک و ارزان قیمتی بود که برای استفاده در آزاد راهها مناسب باشد. نمونه اولیه
فولکس واگن ، که پورشه آن را طراحی کرده بود، بین سال های 1936تا 1937 عرضه شد، اما تا بعد از جنگ عملاً به تولید انبوه نرسید. این اتومبیل با شکل سوسک مانندش متداولترین نمونه برای طرحهای استریم لاینی دهه 1930 شد.
در سالهای پس از جنگ مکتب برجسته ای از اتومبیل سازان در ایتالیا پدید آمد و افرادی چون
پینین فارینا Pininfarina ،
برتون گیا Ghia و
میکلوتی Michelotti به عرصه آمدند که در امریکا و اروپا تاثیر فراوانی بر جای گذاشتند. مدل دو در پینین فارینا به نام
سی سی تالیا Cisitalia پیشرفت های فنی جالب توجه و اصلاحاتی که بارزترین ویژگی آن بود، معیارهای جدیدی را در مقابل مدل های عجیب و غریب امریکایی علم می کرد.
اتومبیل سازان
ایتالیا در دو زمینه فعالیت می کردند یا مشاور شرکت های تولید انبوه در داخل و خارج کشور بودند و یا به طراحی مدل های سفارشی می پرداختند. مدل هایی گرانقیمت که در واقع اتومبیل های نمایشی بودند و هر از گاهی، عجیب و غریب و متظاهرانه جلوه می کردند و در عین حال مانند سکوی پرشی برای ایجاد و آزمایش اشکال نو عمل می کردند.
همچنین ببینید:
