برای بررسی کیفیت ارتباط
حضرت امام سجاد علیه السلام با افراد خانواده باید ارتباط آن حضرت را با مادر، همسران و کنیزان بررسی نمود.
در زمینه ارتباط با حضرت با مادر خویش که البته دایه ای بودند که ایشان را شیر داده بود، برخورد بسیار عجیبی در حرمت گذاری حضرت به آن بانو، نقل شده است که حاکی از جلالت و عظمت وجودی حضرت می باشد.
این برخورد به صورت کامل در قسمت
بزرگواریهای ویژه حضرت سجاد علیه السلام تحت رقم 3 بیان گردید و خلاصه آن چنین است که: حضرت سر یک سفره با مادر خود نمی نشستند و وقتی که از علت آن سئوال شد فرمودند: می ترسم دستم به غذایی دراز شود که قبلاً مادرم اراده کرده از آن تناول کند و به همین مقدار باعث رنجش خاطر او فراهم گردد. و بعدأ وقتی فهمیدند مادرشان میل دارند با ایشان غذا بخورند، روی غذا طبقی می گذاشتند و از زیر آن غذا می خوردند تا به این محذور مواجه نشوند.
از این روایت لزوم مراعات شدید حرمت و احترام مادر در همه ابعاد استفاده می شود، آری این برخورد تبلور و ترجمان این آیه قرآن است که: «
ووصیّنا الانسان بوالدین احسناً »؛ (8 / عنکبوت) یعنی انسان را به احسان مطلق به پدر و مادرش وصیت نمودیم.
در زمینه سایر ارتباطات حضرت سجاد علیه السلام با خانواده به معنای عام آن که شامل ارتباط و برخورد با پدر، برادر، عمه، عمو و سایر اقوام می باشد، گزارشات محدودی در تاریخ ثبت شده است که به بعضی از آنها در بررسی
مقطع همراهی امام چهارم با امام حسین از مدینه به کربلا تا هنگامه شهادت و مقطع پس از شهادت حضرت امام حسین علیه السلام تا هنگامه ورود به مدینه اشاره گردید.
احترام شدید نسبت به پدر و مراعات ادب کامل در هنگام صحبت با ایشان، تصمیم بر دفاع از پدر در آخرین لحظات روز عاشورا وقتی که پدر را تنهای تنها یافتند و احترام و مراعات عمه خود حضرت زینب، نمونه هایی از این ارتباط و برخورد است.
چه اینکه حضرت با سایر افراد فامیل خود همیشه با کرامت و بزرگواری برخورد می کردند و اگر احیاناً آنها بی مهربانی و یا سوء ادبی داشتند حضرت با عفو و گذشت و لطف و محبت با آنها برخورد می کردند.
نمونه هایی از این قبیل برخوردها در برخورد حضرت با عموی خود «
محمد بن حنفیه » و با عموی دیگر خود « عمر اطرف » با پسر عموی خود حسن بن حسن و با سایر اقوام در تاریخ ثبت شده و در خلال بحثهای مربوط به بررسی بعد فردی و بعد اجتماعی آن وجود اقدس مورد اشاره قرار گرفت.
منابع:
- بحارالانوار، ج 46، ص 62 به نقل از خصال - ص 93 به نقل از مناقب
مراجعه شود به:
