| داروهای مسکن_تب بر داروهائی هستند که دردهای خفیف تا متوسط نظیر سردرد، درد عضلانی و درد مفصلی را برطرف کرده و هنگام تب، دمای بدن را کاهش می‌دهند. برخی از این داروها به عنوان ضد التهاب نیز به کار می‌روند. |
تاریخچه
هزاران سال است که دم کرده پوست درخت
بید "سالیکس آلبا" برای کاهش درد،
تب و تورم به کار می‌رود.
لروکس در سال 1827، سالیسین را از این درخت جدا نمود و در سال 1838،
پیریا "Piria" اسید سالیسیلیک را از سالیسین تهیه نمود، این ماده در 1844 از از اسانس ونیترگرین توسط کاهورز "Cahours" جدا شد و در 1860 توسط کولب از فنل ساخته شد. این کشفیات سرعت با معرفی مشتقات اسید سالیسیلیک دنبال شد.
آسپیرین برای اولین بار توسط جرارد "Gerhardt" در 1853 تهیه شد.
در 1866، استانیلید به عنوان یک عامل تب بر توسط کان "Cahn" و هپ "Hepp" معرفی شد. در حال حاضر چون استانیلید بسیارسمی بوده و تولید مت‌گلوبین می‌نماید، مصرف نمی‌شود. دسته مشتقات اسید آریل استیک به وسیله ایندومتاسین معرفی شد که توسط شن "Shen" و همکارانش در 1963 ساخته شد. اصلاح این مولکول دهها ترکیب جدیدی را ایجاد کرد که برخی از آنها خواص مسکن- تب بر مفیدی دارند.
ایبوپروفین توسط
میکلسون "Nicholson" و
آدامز "Adams" در 1964 ساخته شد. اسید مفنامیک، اولین عضو خانواده فناماتها از 1964 و آنالوگ آن، اسید تولفنامیک از 1966 وارد تاریخ دارو شدند.
تقسیم بندی داروهای مسکن_تب بر
داروهای مسکن_تب بر را می‌توان به دسته‌های زیر تقسیم نمود:
سالیسیلات‌ها، مشتقات پاراآمینوفنل، مشتقات 5- پیرازولون، مشتقات اسیدآریل استیک، فناماتها و ایزوسترهایشان و عوامل متفرقه.
سالیسیلات‌ها پرمصرف‌ترین داروهای مسکن_ تب بر می‌باشند. این مواد بر روی مرکز تنظیم حرارت در
هیپوتالاموس اثر کرده و آثار ضد تب خود را در بیماران تب‌دار اعمال می‌کنند اما بر دمای عادی بدن تاثیری ندارند. این ترکیب، تب را با اتساع عروق محیط کاهش می‌دهند، در نتیجه کاهش گرما از طریق ترشح
عرق افزایش می‌یابد. سالیسیلات‌ها به همین میزان در دردهای مفصلی از طریق جابجا کردن
آب در ناحیه متورم موثر می‌باشند. این ترکیبات همچنین، نفوذپذیری غیر عادی
مویرگها در بافتهای ملتهب را کاهش می‌دهند. اسید سالیسیلیک دارای اثر ضد تب و ضد روماتیسم است اما سمی‌تر از آنست که به این صورت یا به صورت ملح به کار رود. مشتقات متعددی با اثر تحریکی کمتر و پذیرش بهتر با یکی چهار روش زیر تهیه شده است:
- تغییر گروه کربوکسیل از راه تشکیل املاح، استرها یا آمیدها: این ترکیبات اغلب مصرف موضعی دارند و عمدتا به منظور ایجاد تحریک سطحی برای از بین بردن تحریکات دیگر و قرمز کردن پوست به کار می‌روند زیرا بخوبی از راه پوست جذب می‌شوند. مثالهایی از دسته عبارتند از: استامینوسالول، کولین سالیسیلات، فنیلی سالیسیلات، سالیسیلامید، سالسالات و سدیم سالیسیلات و غیره.
- استخلاف گذاری روی گروه هیدروکسیل: این نوع مشتقات اسید سالیسیلیک توسط آسپیرین (اسید استیل سالیسیلیک) معرفی می‌گردد. سایر اعضای این گروه عبارتند از: فوسفوسال، لیزین استیل سالیسیلات , سال سالات.
- ایجاد تغییر در هر دو گروه فعال: این ترکیبات از بکارگیری اصل سالول نشات گرفته اند، آنها در درون بدن هیدرولیز شده و به ترکیب فعال آسپیرین تبدیل می‌شوند مانند: آلوکسیپرین، آسپیرین آلومینیوم، بنوریلات، اترسالات (اختلاطی از آسپیرین و استامینوفن)، سالیسین، سالورین، تالوسالات، کاربیتل سالیسیلات و کارسالام و...
- الحاق یک گروه هیدروکسیل یا یک گروه دیگر روی حلقه فنیل و در بعضی موارد ایجاد تغییراتی در یک یا چند گروه از این سه گروه فعال: نمایندگان این گروه از مشتقات اسید سالیسیلیک عبارتند از: کرزوتامید، دی فلونیسال، دی پیروستیل، اتن رامید، فن دوسال، فلوفنی‌سال و مسکلازون (پیش داروئی از اسید سالیسیلیک).
|
نماینده اصلی این دسته
استامینوفن (پاراستامول، تایلنول) است که متابولیتی از استانیلید و فناستین می‌باشد. داروهای اخیر نیز جزو همین دسته هستند اما به سبب سمیت، مصرف آنها در اغلب کشورها قطع شده است. سایر اعضای این گروه عبارتند از: آیندوکسیم، بنوریلات، بوتاستین، کلراستادول، اترسالات، اتوکسازون، پاراسالمید، فناستینول و پاراپروامول.
پرکاربردترین داروهای این دسته عبارتند از آمینوپیرین، آنتی‌پیرین و دی‌پیرون. این ترکیبات به صورت پودرهای سفید، بی بو، بدون مزه و محلول در آب می‌باشند. مشتقات 5- پیرازولون آثار ضد التهابی نیز نشان می‌دهند. متاسفانه، این ترکیبات مستعد ایجاد اگرانولوسیتوز کشنده و ناهنجاریهای خونی می‌باشند. از آنجائی که داروهای مسکن_تب بر با تاثیر مشابه و سمیت کمتر وجود دارد، مصرف آنها در چند کشور منسوخ شده است. در سال 1977 در ایالات متحد سازمان نظارت بر غذا و دارو، دی پیرون را از بازار داروئی حذف نمود.
داروهای این دسته عمدتا به عنوان عوامل ضد التهاب به کار می‌روند، همچنین برخی از آنها به علت قدرت ضد
درد زیاد، علاوه بر فعالیت ضد التهابی،به عنوان ضد درد هم مصرف می‌شوند. اغلب این ترکیبیات ساختمان عمومی زیر را دارا می‌باشند:
Ar_C6H3X_CHR_COOH
که در آن Ar یک ناحیه آب گریز ثانوی است. X یک
کلر یا
فلوئور الکترنگاتیو است که دارای موقعیت متا نسبت به زنجیر جانبی اسید است. مشتقات اسید آریل استیک با جایگزینی R با هیدروژن یا متیل تهیه شوند.
در این ترکیبات، به جای R،
هیدروژن قرار گرفته و نمایندگان آن عبارتند از: الکلوفناک، برم فناک سدیم، دیکلوفناک سدیم، فن کلوفناک، ناموکسیرات و تیوپیناک.
- مشتقات اسید فنیل پروپیونیک:
در این ترکیبات به جای R، گروه متیل قرار گرفته و مثالهائی از این نوع عبارتند از:
ایبوپروفین، بنوکساپروفن، فن بوفن، ناپروکسن، پیرپروفن، سوپروفن، اسیدبوکلوکلسیک و کارپروفن و...
- مشتقات اسید هتروآریل استیک:
در این ترکیبات حلقه فنیل با یک حلقه دیگر ادغام می‌شود. مثالهایی از این نوع عبارتند از: آنیلوراک، بوفه زولاک، ایندومتاسین، تالمتاسین، ایزوفنزولاک و اتودولاک.
- فناماتها و ایزوسترهای آنها:
فناماتها مشتقات اسید ان- آریل آنترانیلیک هستند. کاربرد اصلی آنها به عنوان عوامل ضد التهاب است اما برخی از آنها دارای خاصیت ضد درد نیز می‌باشند و بنابراین برای برطرف کردن دردهای خفیف تا متوسط بکار می‌روند. داروهای زیر به این دسته وابسته‌اند: اسید مفنامیک، آنترافنین، اتوفنامات، گلافنین، نیکافنین و اسیدتولفنامیک.
ایزوسترهای هتروسیکل فناماتها عبارتند از: آکلانتات، بوتانیکسین، کلونیکسه ایل، کلونیکسین، دی‌کلونیکسین، فلونیکسین مگلومین و متانیکسین. آکلانتات، استری از مشتق اسیدها- آمینو_3_ تیوفن کربوکسیلیک و سایر داروها همگی مشتقات اسید2 _آمینونیکوتینیک می‌باشند.
این ترکیبات عموما تنها فعالیت ضد درد، بدون اثر ضد تب دارند و تعداد بسیار اندکی از آنها ضد التهابی نیز بروز می‌دهند. مثالها: آمینوکسین، آنپیرتولین، بنزیدامین، بی سیفادن، بومادولین، تیفوریدین، پروکسازول، اسپیرادولینع تیلیدین، نابومتون، نفوپام، اکتازامید، فلورادولین، دری نیدن، اپی ریزول، ریلوپام و زیلازین و...
عوارض ناخواسته داروهای مسکن_تب بر
عمده‌ترین عوارض نامطلوب اغلب داروهای مسکن_تب بر، تحریک
دستگاه گوارش و ایجاد زخم، کاهش فعالیت کلیوی، مهار انعقاد پلاکتی و در نتیجه افزایش مدت خونریزی و علائم حساسیتی است. مصرف طولانی مدت این ترکیبات سبب بیماری کلیوی
"nephropathy" می‌گردد.
مباحث مرتبط با عنوان
