اقلیدس پسر نوقطرس بن برنیقس، ریاضی دان،
منجم و هندسه دان بزرگ
تاریخ است که در سال 323 ق. م متولد شد.
اقلیدس ریاضیدان یونانی 2300 قبل در اسکندریه
مصر کار می کرد. جزئیات اندکی از زندگی وی باقی مانده است ، اما برای نوشتن اصول ، که مجموعه ای از 13 کتاب است مشهور است. این کتابها حاوی اصول و قضایای هندسی بودند و مدت بیش از 2000 سال پایه ریاضیات را تشکیل می دادند.
در واقع این کتابها چنان واضح نوشته شده بودند که نسخه اصلاح شده انها تا اوایل سالهای 1900 میلادی هنوز در مدارس استفاده می شد. اگر چه بعضی از قضایای اقلیدس هنوز معتبر است ، ریاضیدان و فیزیکدان معروف
آلبرت اینشتین (1879-1955م) ثابت کرد که هندسه اقلیدس در سراسر فضا و زمان معتبر نیست . اقلیدس تالیفاتی درباره
موسیقی و موضوعات دیگر نیز دارد.
شرح زندگی
حدود 300 ق.م در دوران حکومت بطلس اول (حدود 367 تا حدود 283ق.م) در مصر ، اقلیدس مدرسه ای را در اسکندریه مصر تاسیس می کند. این مدرسه مرکز مطالعات علمی یونانی می شود.
اقلیدس مجموعه ای از 13 کتاب را به نام اصول تالیف می کند. این کتابها بر کارهای خود او و دیگر ریاضیدانان یونانی از جمله هیپوکرات از اهالی کیوس (قرن پنجم ق.م) ، تئودیوس ، تئاتتوس ، و ادوکسوس مبتنی است.در این کتابها فرمولهای هندسی ، مانند فرمولهای تهیه شده توسط ریاضیدان و
فیلسوف یونانی
فیثاغورث (تقریباَ570 تا 500ق.م) برای محاسبه اندازه دایره و کره ،و حجم اشکال فضایی منتظم ارائه شده است . این کتابها همچنین زیر بنای ریاضیات جدید را پی می نهند . موضوعات دیگر مورد بحث در اصول عبارت اند از
اپتیک (نورشناسی) و
پرسپکتیو (علم مناظر) . کار اقلیدس به عربی ترجمه می شود و تاثیر او در سراسر
اروپا و
خاورمیانه گسترش می یابد.
1120م آبلارد از اهالی بث ، که یک جهانگرد فاضل
انگلیسی است و خود را به صورت یک طلبه مسلمان درآورده است ، یک نسخه عربی از اصول را در سفر خود در
اسپانیا به دست می اورد.
قرن 13 میلادی نخستین ترجمه اصول به زبان لاتین.
قرون 14تا16 میلادی در طول دوران
رنسانس ، ریاضیدانان به نسخ
یونانی اصول رجعت می کنند.
1703م انتشار ویرایش
آکسفورد از آثار کامل اقلیدس به زبان یونانی و لاتین در انگلستان . این اقدام آثار اقلیدس را در سطح گسترده ای در دسترس ریاضیدانان و
دانشمندان قرار می دهد.
او کتابی به نام جومطی یا در
هندسه تالیف کرده است که در یونانی آن را« اسطروشیا» خوانند و معنی آن« اصول هندسه» می باشد.
اقلیدس حکیمی یونانی بود که در
اسکندریه می زیست و تبحر فوق العاده ای در هندسه داشت. کتاب برهان در مورد او نوشته است: اقلیدس به معنی کلید هندسه می باشد، چرا که اقلی به زبان یونانی یعنی کلید و دس به معنای هندسه است. او در سال 283 ق. م در گذشت. از تالیفات اوست:
1. کتاب اسطقسات در هندسه.
2. اقلیدس.
3. ظاهرات که به تحریر خواجه نصیر الدین توسی در آمده است.
4. المناظر هندسه ای که او بنا نهاد به نام هندسه اقلیدسی مشهور است.
منابع :
لغت نامه دهخدا به نقل از اخبار الحکما و ناظم الاطباء
