ابوطالب (عبد مناف یا عمران قرشی) عمو و حامی بزرگ پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم و از شخصیت‌های بزرگ قریش بود.
پدرش
عبدالمطلب و مادرش فاطمه دختر عمرو بود. فاطمه مادر عبدالله پدر
پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و زبیر بن عبدالمطلب نیز بود.
ابوطالب منصب رفادت و سقایت (مهمانداری و آبرسانی حاجیان) را از پدر به ارث برده بود، ولی به دلیل تنگدستی، این منصب را در عوض بدهی‌ای که به
عباس بن عبدالمطلب داشت، به او واگذار کرد.
ابوطالب چهار پسر و یک دختر داشت. پسران او به ترتیب سن
طالب،
عقیل،
جعفر، و
امام علی علیه السلام بودند که هر کدام ده سال با هم فاصله داشتند و دختر او «ام امین» نام داشت و همسر هبیره مخزومی بود. فرزندان ابوطالب همگی از تنها همسر او
فاطمه بنت اسد دخترعموی وی بودند.
بر اساس وصیت عبدالمطلب، کفالت محمد صلی الله علیه و آله وسلم بعد از فوت او بر عهده ابوطالب داشت و پس از فوت عبدالمطلب، محمد در هشت سالگی به خانه ابوطالب رفتند.
ابوطالب که همانند بیشتر رؤسای قریش مردی تاجر بود، در یکی از سفرها به
شام، محمد را با خود برد و در همین سفر بود که راهبی نصرانی به نام
بحیراء به ظهور پیامبر بشارت داد.
ابوطالب مردی سخاوتمند، با درایت و بانفوذ، صاحب رأی و اندیشه و عدالت مدار بود که قبایل عرب مکه قبولش داشتند و او را داور خود می‌شناختند. او نیز در داوری جانب حق را نگه می‌داشت. و با وجود این، مردی تنگدست، اما بلند طبع بود. وی مردی سخنور و شاعر بود. اشعار وی در مجموعه‌ای با عنوان «دیوان ابوطالب» گردآوری شده است. از مشهورترین قصاید او «قصیده لامیه» است.
محمد صلی الله علیه و آله و سلم که به توصیه ابوطالب با
حضرت خدیجه علیهاسلام ازدواج کرده و از توانایی مالی برخوردار بود، در سال قحطی، برای کاستن از بار عموی خود، یکی از پسران او، علی علیه السلام، را در خانه خود پذیرفت و به تربیتش همت گماشت.
ابوطالب پس از سال ها حمایت از رسول خدا با قلبی مملو از ایمان در ماه
ذیقعده یا
شوال سال دهم بعثت در سن هشتاد و اندی سالگی دار فانی را وداع گفت.
مراجعه شود به:
ابوطالب پیامبر را فرزند خود می دانست
ایمان ابو طالب
پیشگوئی ابوطالب از ولادت حضرت علی علیه السلام
حمایت ابوطالب از پیامبر اکرم
ستایش رسول خدا از ابوطالب
شعر ابوطالب در حمایت از پیامبر
مقام ابوطالب از دیدگاه امام صادق علیه السلام
مقام ابوطالب در قیامت
نقش ابوطالب در حمایت رسول خدا صلی الله علیه و آله
منابع:
اعیان الشیعه ج 8 ص 114، الکنی و الالقاب ج1 ص108، مستدرک سفینه البحار ج 6 ص542
